What is schema therapy?

Schema therapy is an integrative form of psychotherapy developed by Jeffrey Young. The therapy focuses on persistent patterns in thinking, feeling, and behaving, often caused by unfulfilled basic emotional needs in childhood. Schema therapy is based on three pillars:

1. The language of modes, schemas, and basic needs

Schema therapy works with the idea that every person has fundamental emotional needs. If these are not sufficiently met in childhood, negative beliefs (schemas) can develop, such as “I am not important” or “others cannot be trusted.”
When such schemas are activated, moods arise—called modes—that determine behavior and feelings in that moment.

There are four types of modes:
• Child modes: Emotional pain from the past comes to the surface.
• Coping modes: Survival strategies to avoid feeling pain (such as avoidance or pleasing others).
• Critical modes: Internal critical voices that arise from negative childhood experiences.
• Healthy Adult: The side that provides self-care, sets boundaries, and makes healthy choices.

2. The therapeutic relationship: limited reparenting

Schema therapy uses a warm, involved therapeutic relationship. The therapist acts as a ‘healthy parent’ within professional boundaries and offers the client new experiences that can help heal old pain. This is also known as limited reparenting. The therapist personally addresses the client’s unmet needs, offers care and guidance, but also confronts them in an empathetic manner and sets boundaries when necessary. In the initial phase of therapy, the therapist’s role resembles that of a parent of a young child, hence the term ‘limited reparenting’. This role changes from being more directive to more coaching in the middle phase of therapy, and more autonomy-giving at the end of therapy.

3. Integration of cognitive, behavioral, and emotion-focused techniques

Schema therapy combines insights from different forms of therapy and uses evidence-based techniques as much as possible. Emotion-focused techniques in particular make the therapy powerful. For example, through:

Imagery rescripting (ImRs):

ImRs is a technique in which (the course of) visualised traumatic events are rewritten. By vividly imagining this altered course of events, corrective emotional experiences are generated that can lead to a reduction in symptoms. ImRs is a proven effective treatment for various psychological complaints. Three meta-analyses (Morina et al, 2017; Kip et al, 2023; Kroener et al, 2023) show that ImRs is a promising treatment for various other disorders, such as anxiety and obsessive-compulsive disorders (Strachan et al, 2020). For more information about this technique, see www.imrsl.nl.

Stoelentechniek

Een andere veelgebruikte techniek is de stoelentechniek waarbij stoelen worden gebruikt als representaties van de verschillende modi. Op een stoel geeft de client een stem aan een van de modi. Door vervolgens uit die stoel op te staan neemt de client niet alleen fysiek maar ook emotioneel afstand van die modus. Met die afstand kunnen de modi bewerkt worden; onderhandeld met beschermende copingmodi, tegenspreken van kritische modi en valideren en versterken van de gezonde modi.

Behandeldoelen

De behandeling is erop gericht om:

De behoeften van het Kind te herkennen en alsnog te vervullen;
De Kritische kanten (innerlijke stem die oordeelt, afwijst of eist) te verminderen;
Copingstrategieën als vermijding of omkering minder noodzakelijk te maken;
De Gezonde Volwassene te versterken, zodat de cliënt zelf leiding kan nemen in het omgaan met emoties, relaties en keuzes.

Fasering van de therapie

De behandeling kent een duidelijke structuur van drie fasen:

1. Beginfase

Focus op kennismaken met het model, begrijpen van schema’s en modi, en het opdoen van eerste emotionele ervaringen met technieken zoals imaginatie en stoelwerk.

2. Middenfase

Cliënt leert actief nieuw gedrag uitproberen, de Gezonde Volwassene te versterken, en meer regie te nemen in het dagelijks leven. De therapeut ondersteunt hierin als coach.

3. Eindfase

De cliënt past de geleerde inzichten zelfstandig toe in het dagelijks leven, maakt belangrijke keuzes en neemt duurzame stappen richting herstel. De therapeut ondersteunt vanaf de zijlijn.

Effectiviteit schematherapie

Schematherapie heeft zich de afgelopen decennia bewezen als een krachtige en effectieve behandelvorm, met name voor persoonlijkheidsstoornissen. Uit onderzoek blijkt dat schematherapie in individuele setting bijzonder effectief is in de behandeling van de borderline persoonlijkheidsstoornis (Giesen-Bloo et al., 2006; Nadort et al., 2009). Ook in groepsverband zijn sterke resultaten gevonden voor deze doelgroep (Arntz et al., 2023).

Daarnaast toont onderzoek aan dat schematherapie effectief is bij cliënten met cluster C persoonlijkheidsstoornissen (Bamelis et al., 2014) en depressieve stoornissen (Renner et al., 2016). Verder zijn er veelbelovende aanwijzingen dat schematherapie ook ingezet kan worden bij therapieresistente angst- en dwangstoornissen (Woelk et al., submitted) en eetstoornissen (Simpson et al., 2010).

Opleiding tot schematherapeut

Nederland kent de Vereniging voor Schematherapie (VSt). Op de website van de vereniging kun je alle voorwaarden vinden om geregistreerd te worden als erkend schematherapeut. Je kunt een uitgebreide beschrijving van de voorwaarden tot registratie vinden op hun website: www.schematherapie.nl. Kort gezegd zijn de vereisten:

een BIG geregistreerd beroep als GZ-psycholoog, psychotherapeut of Klinisch Psycholoog,
50 uur VSt geaccrediteerde training in schematherapie
40 uur supervisie
voldoende werkervaring

Er is ook de mogelijkheid om je als schematherapeut te laten registreren bij de International Society for Schema Therapy (ISST). Je kunt een beschrijving van de vereisten tot registratie bij deze vereniging vinden op https://schematherapysociety.org/. Kort gezegd zijn de vereisten:

een Master in psychologie en gecertificeerd zijn om therapie te geven in het land waarin je verblijft
40 uur ISST geaccrediteerde training
40 uur supervisie
voldoende werkervaring